Những thành phần độc hại 'ẩn mình' trong thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm cân

Hiện nay trên thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm cân không rõ nguồn gốc, chứa thành phần caffeine, green tea extract (chiết xuất trà xanh), ketone từ quả mâm xôi, sibutramine... có thể gây suy đa tạng.

Với mong muốn giảm cân nhanh chóng, nhiều chị em đã tìm đến các sản phẩm để hỗ trợ giảm cân, thậm chí uống nhiều loại không rõ nguồn gốc. Nhiều người phải nhập viện, ngộ độc, suy gan thận, suy tim sau khi sử dụng các sản phẩm này.

Mới đây, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) đã cứu sống bệnh nhân ngộ độc cấp, suy đa tạng do uống sản phẩm hỗ trợ giảm cân. Theo lời kể của bệnh nhân, người này mua cà phê giảm cân từ giới thiệu của người quen với mong muốn giảm cân.

Đến ngày thứ tư sau khi uống, chị bắt đầu rơi vào trạng thái bất tỉnh, co giật toàn thân, được đưa vào viện cấp cứu. Kết quả chụp cắt lớp cho thấy não của bệnh nhân đã bắt đầu bị tổn thương. May mắn chị đã được hỗ trợ hô hấp kịp thời nên tình trạng đã dần cải thiện. Đáng nói, gói cà phê giảm cân còn lại của bệnh nhân đã được gửi tới Viện Pháp y quốc gia xét nghiệm, kết quả cho thấy có chứa sibutramine - chất này đã bị Bộ Y tế cấm sử dụng trong tân dược, thực phẩm chức năng.

Tại Bệnh viện Bình Dân (thành phố Hồ Chí Minh) thời gian qua cũng tiếp nhận điều trị nhiều bệnh nhân bị suy thận do dùng viên giảm cân không rõ nguồn gốc, không ít trường hợp có tổn thương thận không hồi phục, phải theo dõi và lọc máu.

Còn tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cũng thường xuyên tiếp nhận các trường hợp nhập viện do sử dụng các dịch vụ giảm cân, giảm béo. Bác sĩ Nguyễn Thị Thùy Linh - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho hay, đa số các bệnh nhân đến viện khi đã có các biến chứng đi kèm.

"Đáng nói, có những bệnh nhân giảm cân rất nhanh, giảm từ 10 - 20kg trong vòng 1-2 tuần. Tuy nhiên, bệnh nhân phải trả giá đắt. Bởi các loại thực phẩm chức năng giảm cân không rõ nguồn gốc có thể gây ra tình trạng mất nước cấp tính, suy thận cấp, rối loạn chuyển hóa rất nặng nề, suy tim, nhiễm độc gan cấp, thậm chí là tử vong", bác sĩ Linh nói.

Được bạn bè chia sẻ về loại viên uống tác dụng giảm 5 kg chỉ trong một tuần, Thúy, 28 tuổi, ở Hà Nội, mua một hộp trên mạng về dùng thử. Người bán giới thiệu thành phần chính là green tea extract (chiết xuất trà xanh), giúp trao đổi chất, tăng quá trình chuyển hóa mỡ. Sau 10 ngày, Thúy giảm cân, nhưng da bắt đầu nổi mẩn đỏ, thường xuyên khát nước, có lúc người lả đi, không tập trung công việc. Đầu tháng 8, cô nhập viện với chẩn đoán suy nhược cơ thể, men gan tăng.

Tiếp đến trường hợp bé gái 13 tuổi, ở Lạng Sơn, sau một tháng uống sản phẩm thực phẩm hỗ trợ giảm cân không rõ nguồn gốc thì rối loạn nhịp tim, tổn thương tế bào gan, men gan cao gấp 10 lần, kèm tức ngực, khó thở. Bác sĩ phát hiện loại thuốc này có thành phần garcinia cambogia - có trong một số loại trái cây nhiệt đới, gây nhiều tác dụng phụ như chóng mặt, khô miệng, tiêu chảy, tăng nhịp tim, tăng huyết áp...

Ghi nhận một nhóm kín trên mạng xã hội có gần 300.000 thành viên, đăng rất nhiều thông tin về các loại trà thảo mộc dạng viên, chiết xuất từ lá sen, chè vằng, tinh bưởi, linh chi... hoặc sản phẩm hỗ trợ giảm cân, kẹo hủy mỡ, kem tan ủ tiêu mỡ, bột thiên nhiên. Các sản phẩm được quảng cáo "100% thành phần từ thảo dược thiên nhiên, không tác dụng phụ, giúp giảm cân nhanh, không gây mệt mỏi". Hỏi về nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm, hầu hết người bán trả lời chung chung "nhập khẩu từ nước ngoài", không đưa ra giấy tờ chứng minh.

Đề cập tới các sản phẩm thực phẩm hỗ trợ giảm cân chứa các thành phần nguy hại, bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Phẫu thuật tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 khuyến cáo người dùng cần cẩn trọng với các thành phần trong các sản phẩm thực phẩm hỗ trợ giảm cân bán trên mạng. Đặc biệt, nhiều thực phẩm được quảng cáo là thảo dược, song chứa các thành phần tân dược ẩn, không được công bố, có thể gây hại cho người dùng.

Ví dụ, sibutramine là một thành phần được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phát hiện trong nhiều thực phẩm bổ sung để giảm cân. Đây là hoạt chất tác động đến hệ thần kinh trung ương, làm tăng lượng sérotonine và noradrénaline trong não, từ đó tạo cảm giác no và chán ăn. Tuy nhiên, chất này đã bị loại khỏi thị trường từ năm 1997 do làm tăng đáng kể huyết áp và nhịp tim, đe dọa tính mạng người có bệnh tim.

Hoặc caffeine và green tea extract khá phổ biến, trong đó caffeine giúp tăng tốc quá trình trao đổi chất và giúp tỉnh táo hơn, song việc sử dụng quá nhiều có thể gây tăng nhịp tim, lo âu và khó ngủ. Green tea extract chứa các hợp chất chống oxy hóa, tăng cường quá trình đốt cháy mỡ, dù vậy hiệu quả không lớn và cần kết hợp ăn uống, tập thể dục.

Hai thành phần garcinia cambogia (có trong một loại trái cây nhiệt đới, họ măng cụt, hình dạng giống quả bí ngô nhỏ, màu xanh lá) và raspberry ketones (ketone từ quả mâm xôi) được cho là có khả năng ức chế sự hình thành mỡ và giảm cảm giác thèm ăn. Tuy nhiên, các nghiên cứu về hiệu quả vẫn còn tranh cãi và chưa rõ ràng.

Hydroxycut là sản phẩm chứa các hợp chất khác nhau như caffeine, cây mâm xôi và các thảo dược. Tuy nhiên, một số sản phẩm hydroxycut đã bị rút khỏi thị trường do gây hại cho sức khỏe. Orlistat là một chất ức chế lipase, giúp ngăn chất béo trong thức ăn bị hấp thụ, song cũng có thể gây tác dụng phụ như tiêu chảy và khó tiêu hóa.

Ông Tuấn nhận định các sản phẩm giảm cân chưa rõ nguồn gốc hoặc không được kiểm tra có thể gây căng thẳng hoặc hại cho gan, thận. Nguy hiểm hơn là biến chứng như rối loạn tiêu hóa, tim mạch, thần kinh... Mặt khác, việc sử dụng đồng thời sản phẩm giảm cân với các thuốc chữa bệnh khác có thể ảnh hưởng hiệu quả của cả hai loại thuốc.

"Việc sử dụng các sản phẩm giảm cân không thể thay thế cho chế độ ăn uống cân đối và lối sống lành mạnh", ông Tuấn nói, thêm rằng chỉ nên áp dụng các phương pháp giảm cân khoa học được chứng minh hiệu quả. Đơn cử là chế độ kiểm soát lượng calo nạp (in) thấp hơn lượng calo tiêu thụ (out) để cơ thể đốt cháy mỡ dự trữ. Tuy nhiên, cần đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất, tập trung vào việc tiêu thụ thức ăn giàu chất xơ, thực phẩm tự nhiên và thức ăn ít chế biến. Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường quá trình đốt cháy calo và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Bên cạnh đó, trạng thái tinh thần có thể ảnh hưởng thói quen ăn uống và lối sống. Kỹ thuật quản lý căng thẳng như thiền, yoga, hoặc tìm kiếm hỗ trợ tâm lý có thể giúp duy trì cảm xúc tích cực trong việc giảm cân.

Các biện pháp can thiệp y tế như chương trình giảm cân chuyên nghiệp, dinh dưỡng điều trị, thuốc giảm cảm giác thèm ăn, phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày được áp dụng với người có tình trạng béo phì gây nguy hiểm sức khỏe.

Thực phẩm chức năng phải công bố chất lượng trước khi lưu thông trên thị trường Thực phẩm chức năng là các sản phẩm tự nhiên hoặc thực phẩm được bổ sung thêm các chất chức năng trong quá trình chế biến. Thực phẩm chức năng có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh, phục hồi và hỗ trợ điều trị bệnh. Hoặc đôi khi thực phẩm chức năng chỉ đơn thuần là có tác dụng tạo cho cơ thể thoải mái nhất, tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc bệnh. Chính vì vậy, thực phẩm chức năng hay còn được gọi là thực phẩm thuốc. Các sản phẩm thực phẩm dùng cho mục đích y tế, có thể ăn bằng ống xông hoặc đường miệng, giúp điều chỉnh chế độ ăn của người bệnh. Nhóm thực phẩm này cần được sử dụng dưới sự giám sát của nhân viên y tế. Thực phẩm được chế biến theo công thức đặc biệt, đáp ứng cho chế độ ăn đặc thù theo thể trạng hoặc tình trạng bệnh lý của từng người. Do đó căn cứ theo quy định tại Nghị định 15/2018/NĐ-CP thì thực phẩm chức năng là sản phẩm phải thực hiện công bố sản phẩm tại Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm Bộ Y tế trước khi được phép lưu hành ra thị trường.  Việc công bố chất lượng thực phẩm chức năng giúp các cơ sản sản xuất, kinh doanh đảm bảo được chất lượng theo các tiêu chí đã đặt ra, từ đó giúp bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Công bố thực phẩm chức năng là các sản phẩm này đã được kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm, được xác nhận bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước khi lưu hành trên thị trường. Vậy nên những sản phẩm chức năng đã được công bố sẽ nhanh chóng lấy được lòng tin từ phía người dùng, sản phẩm được đón nhận nhanh chóng. Khi đó thương hiệu của bạn sẽ được nhiều người biết đến, từng bước có chỗ đứng trên thị trường.

Theo VietQ